Ziekte en epidemieën zijn van alle tijden. Ze grijpen in op het persoonlijk leven en soms op de hele maatschappij. Dit is het verhaal van een gezin waar TBC slachtoffers maakte.
Jelle van der Wal, geboren op 11 juni 1861 te Sint Annaparochie, is schoenmaker en barbier. Beitske Duïng, geboren in 1862, is sinds 1885 zijn vrouw. Hij verdient de kost en zij zorgt voor de huishouding. Als ze in juni 1885 trouwen, is Beitske al in verwachting van hun eerste kindje, Antje. Ze komt in november 1885 ter wereld, maar wordt al snel ziek en overlijdt vlak na haar tweede verjaardag.
Na haar zullen nog verschillende kinderen uit het gezin sterven. In 1891 wordt er weer een Antje geboren. Zij krijgt TBC en overlijdt in 1907, nog maar 15 jaar oud.
Op het moment van haar overlijden is broer Hendrik als militair gelegerd in Den Haag. Hij stuurt het meisje ansichtkaarten. Samen vormen de ansichtkaarten het gezicht van de jonge koningin Wilhelmina. De laatste kaart die hij haar stuurt, waarin hij vertelt dat hij naar huis komt, heeft ze waarschijnlijk nooit gelezen. Bij zijn thuiskomst is Antje al overleden…
In het gezin wordt drie keer een Jan geboren: in 1890, 1893 en 1902. Alle drie sterven ze voor hun eerste verjaardag. Of zij allemaal aan TBC stierven is niet bekend. In 1904 wordt dochter Janna geboren, ook zij sterft jong. Ze krijgt TBC en zal maar 19 worden. Achter in de tuin stond een “tentje” waar ze in lag. Van de tien kinderen in dit gezin bereiken er vier de volwassenheid.
De kosten voor de TBC medicijnen waren hoog en dat betekende dat ook Beitske aan het werk ging als schoonmaaktster in het gemeentehuis, later geholpen door haar jongste dochter Trijntje, die in 1906 geboren is.
Beitske sterft in 1928. Jelle in 1932 in het Huis voor ouden van dagen, de Vlaswiek.
Trijntje overleeft de TBC die in het gezin rondwaarde, maar krijgt op latere leeftijd alsnog TBC en zal verschillende keren een aantal maanden tot jaren in het sanatorium te Appelscha verblijven. Ze is dan al getrouwd en heeft kinderen. Het is het hartverscheurende verhaal van jonge kinderen die bij tantes worden opgevoed en moeder amper herkennen als ze weer terug komt. Tussen de kinderen onderling zit een enorm leeftijdsverschil, veroorzaakt door de jaren van afwezigheid en ziekte van moeder. Het heeft mensen gevormd en ook sloeg TBC een wond die lang nodig had (of nog heeft?) om te helen.
Reactie plaatsen
Reacties